Aantekeningen bij het mienisme

Voor het symposium Fryslân en de wrâld 2.0 (Friesland en de wereld 2.0), dat in de aanloop naar de organisatie van Leeuwarden Culturele Hoofdstad 2018 de culturele, politieke en sociale positie van Friesland in de wereld onderzoekt, schreef de jonge Friese dichter Meindert Reitsma (1994) een essay over de positie van de Friese literatuur. In ‘Skanomodu: In nije ympuls yn Fryslân. De opkomst fan in nije generaasje jonge Friezen’ (Skanomodu: een nieuwe impuls in Friesland. De opkomst van een nieuwe generatie jonge Friezen) pleit hij voor verbreding van het literaire veld, niet alleen in sociologische zin (opzij, oude, verstofte garde die is vergroeid met het pluche!), maar ook in poëticale zin (weg met het vrijblijvende postmodernisme, richting een literatuur die meer aansluiting zoekt bij de gemeenschap). Daarom introduceert hij Skanomodu, een nieuw digitaal platform voor jonge Friese auteurs, dat voortgekomen is uit de studievereniging van Friese Taal en Cultuur aan de Rijksuniversiteit Groningen. De reacties op Reitsma’s essay en de positionering van Skanomodu zijn tot nu toe schaars (zie onder andere hier, hier en hier).

Aantekeningen bij het mienisme’ is een reactie op Reitsma’s essay in gedichtvorm. Hoewel het gedicht zich specifiek engageert met deze Friese kwestie, sluit het volgens de auteur en de redactie van Samplekanon aan bij discussies over het einde van het postmodernisme, intermedialiteit en de vraag welke sociale en politieke ruimte literatuur tegenwoordig kan innemen. Kwesties die ons ook buiten de Friese literatuur van belang lijken. ‘Aantekeningen bij het mienisme’ werd eerder in het Fries gepubliceerd op de website van het literaire tijdschrift Ensafh en wordt hier met toestemming overgenomen in Nederlandse vertaling.

 

AANTEKENINGEN BIJ HET MIENISME

“I thought I would be understood without words.” – Vincent van Gogh

I.

Goed lêze en skerp tinke is in keunst.

Ik vertel niet waar ik mijn openingszinnen vandaan haal want dat ondermijnt mijn autoriteit, die ik graag zo veel mogelijk reduceer. De autoriteit die ik mijzelf aanmeet, nadert de nul als een asymptoot.

Nul = 0. Anything goes.

Disclaimer: dit vers is een farce.
Dit vers achterhaalt zichzelf in.

Meindert Reitsma is aan het recalculeren.
Charles Bernstein is aan het recalculeren.
Ik ben aan het recalculeren, maar heb moeite met aftrekken.

Douze points voor Skanomodu.
Een zinvolle impuls in de verstarde Friese letteren.
Noodzakelijk ook.

“Kapitaal komt mei de jierren, soest sizze kinne. Dy dominânsje kin ferskowe, mar ek skoften hingjen bliuwe
[Meindert Reitsma]

Drie keer raden wat er in de Friese letteren aan de hand is.

Meindert Reitsma is al tot profeet van het mienisme gebombardeerd.
En ik kom net bij van het bombardement van mijn zintuigen.

Het mienisme is voor de letteren wat een soos voor een dorp is.

“Een soos is een besloten gezelligheidsvereniging, waarbij soms ook het gebouw waar de vereniging bij elkaar komt wordt aangeduid als soos.”
[Wikipedia]

Voor een glaasje prik en in pûtsje chips moet je bij het mienisme zijn.
Of voor de belegen kaas waar Meindert Reitsma van eet.

Het gaat zoals het gaat.
Niet alleen toen, maar ook nu.
In een gemeenschap gaat het zoals het gaat.

Het mienisme is laatpostmodern.
Laatpostmodernisme is postmodernisme.
Het mienisme is postmodern.

Het gaat zoals het gaat.

“Jo wolle mei jo wurk ommers in ferhaal fertelle.”
[Meindert Reitsma]

Er was eens…
Eens was er een jongen die opstond uit de literaire kring en zo de eenheid doorbrak. De cirkel liep leeg, bleef open, waardoor de hechtheid van de kring instabiel was voor altijd.
Het gaat zoals het gaat.

Een nul is geen cirkel, maar het gat blijft ongedicht.

Die hechtheid, die geslotenheid is nog kwalijker dan het leksteken van de cirkel.

Information is born free but everywhere in chains.
[Charles Bernstein]

Elke jonge Friese auteur is vrij geboren maar overal geboeid.
Geboeid door het gedrag van de oude garde. (x2)

De oude garde is een verzameling witte mannen die je de soos, het dorp, de letteren uit kijkt.

Buitenstaanders zijn wij.
Maar wie zijn wij?

Josse de Haan noemt Meindert Reitsma een ‘bûtensteander’ en ik denk aan the fight of the century.

Ik ben pas een buitenstaander.

II.

Goed lêze en skerp tinke is in keunst.

“Fryslân stiet yn in dynamyske ferhâlding ta de rest fan de wrâld.”
Ik zie de vacuümwagen (met zo’n nummerbord met “Fryslân” voor de voorruit) de geldput al leegzuigen.
Leeuwarden 2018.
Laten we eerst 2015 overleven en dat met de mienskip vieren.

Mienskip en mienisme.
Hier zit een luchtje aan.
Of is het de beerput?

Friesland het middelpunt van de wereld.
Autonoom, onafhankelijk, eigen.

Het webdomein van Skanomodu eindigt op .nl.
Het webdomein van Ensafh eindigt op .nl.

“Der wurdt socht nei mienskiplikheid en dat jout de skyn fan mainstream, wat faak as negatyf sjoen wurdt. Mainstream hoecht lykwols net te ûntstean, omdat it mienisme allinne mar (nije) ferbiningen lizze wol tusken minsken, it wol minsken ‘lymje’, sa’t it ek de skerven limet.”
[Meindert Reitsma]

Don’t wanna be a fool for you

De literatuur (in scherven) terug naar de mensen (in scherven?) brengen kan niet anders dan resulteren in mainstream.
In laffe literatuur. (x2)
Net zo laf als de analogie van Meindert Reitsma.

De consensus als kernwaarde.
De hoeksteen van de soos, de samenleving, het dorp.

Laten we er samen een goed jaar, een goed decennium van maken.
Breng dat in beeld bij de mensen.
Breng dat beeld in bij de mensen.
Kerf dat beeld in bij de mensen.
III.

Goed lêze en skerp tinke is in keunst.

Het mag weleens gedaan zijn met de afbraak in de Friese letteren.

Geen warm bad.

Ik moet het Meindert Reitsma nageven dat hij probeert de oude garde de soos, het dorp uit te kijken.
Ik voel die drang niet.
Ik blijf de buitenstaander.

Ik glitch bij voorbaat.
Ik glitch tijdens het lezen van “Skanomodu: In nije ympuls yn Fryslân. De opkomst fan in nije generaasje jonge Friezen.”

‘…Dagenlang zwierf hij rond op zijn vlot, zonder drinken.’

Het valt me op dat je tijdens een studie Fries meer over het postmodernisme te leren krijgt dan tijdens een studie Nederlands.

Meindert Reitsma is op de hoogte.

Meindert Reitsma wil aantonen hoe Skanomodu past in het laatpostmodernisme, maar die eerste is later geboren dan de laatste. De theorie wordt op de werkelijkheid geprojecteerd: sublieme offereconomie (met dank aan Jeroen van Rooij).

Meindert Reitsma mient dat der yn de Fryske literatuer soks west hat, of noch is, as post-modernisme. No, Meindert, fierwei de measte Fryske skriuwers hawwe dêr noch nea fan heard, lit stean dat se sa’n streaming oanhingje.”
[Cornelis van der Wal]

In het dorp hangt de romantiek nog aan de bladeren.
Er hangt daar romantische poëzie aan de takken. [Anneke Brassinga]

Een laatpostmodernist is nog steeds een postmodernist.

Postmodernisme: modernisme met een groot schuldbesef [Charles Bernstein]
Mienisme: postmodernisme met een groot schuldbesef [Obe Alkema]

Deze schijnperformativiteit is zo doorgeprikt.

Ik, postmodernist in hart, nieren en elke andere cel in mijn cynische lichaam, prik mijzelf elke dag. Door en door en door en door.
Ik verkoop mijn organen op www.marktplaats.nl.

Zo stijg ik naar de hoogte.

Het postmodernisme gaat niet om het representeren van het niet-representeerbare. Dat probeert het modernisme namelijk. Het postmodernisme gaat om het niet-representeren van het representeerbare.

Heb ik al gezegd dat ik mijzelf geen autoriteit toeken?
Wat weet iemand die geen Fries kan nu van de Friese letteren?
Wat weet een gelegenheids-Fries nu van Friesland?

Veel van de uitgangspunten in het manifest van Skanomodu spreken voor zich.
Jonge jongens krentenbrood.

Ik vraag me af in hoeverre het mienisme een nieuwe impuls zal zijn in de Friese letteren.

“It mienisme is gjin tastân of útkomst, mar in proses.”
[Meindert Reitsma]

Waar hebben we dat eerder gehoord?

Of Skanomodu (pars pro toto) oersaai is, weet ik niet.
Maar één ding weet ik wel: de oeroude garde is veel saaier.

Vanaf nul beginnen is moeilijk.
Op een bestrate ondergrond beginnen is moeilijker.
Als in een cirkel oude dorpelingen zuchtend en afkeurend op je neer staan te kijken, dan is beginnen het moeilijkst.

Dan gaat niets zoals het gaat.

 

Obe Alkema (1993) doet een onderzoeksmaster Nederlandse Letterkunde aan de Universiteit Utrecht. Hij is dichter, recensent voor Friesch Dagblad en Tzum, en redacteur bij Perdu. Hij publiceerde onder meer in Kluger Hans en Ensafh.

Comments

One thought on “Aantekeningen bij het mienisme

Comments are closed.

Tim Bongaerts

er is weinig voor nodig
een korte ontkoppeling 
van je lichaam 

hoor je het bot kraken?

Lees verder

Simone Atangana Bekono

UHH,,,I AM SORRY I KNOW NOTHING OF FORM!!

er wordt veel over me gefluisterd
ik mis tucht dus ik vraag stergespreid om tucht

Lees verder

Yinni

GEGROET BODHISATTVA VAN HET AFVAL

Lees verder

Rozalie Hirs

ik doe mijn haar
[thema en variaties]

Lees verder

Angelika Geronymaki

diep in de aardkorst gaat de tektonische grens
gebukt onder een saboteur, voor hem het onderrijk,
anti-oceaan e.d.

Lees verder

marwin vos

de teksten opnieuw doorgenomen op de woorden

– zelfmoord

– moord/uitsterven

– weigeren

– joy

Lees verder

Yasmin Namavar

ik kniel voor de bloemen, de velgen
gebukt onder het lichaam
als ik opkijk
ligt er een kind tussen mijn benen

Lees verder

Alara Adilow

Dysforie diaspora dysforie mijn
en laat me daarna spreken
Met dit bijeengeraapte vocabulaire
van ingestorte dingen: steden ideeën idealen familie economieën.

Lees verder

Max Urai

De auteur wil de volgende personen en instanties bedanken voor hun hulp bij de totstandkoming van deze roman.

Lees verder

Anne Marijn Voorhorst

 In het Westfield Forum ruikt het niet naar urine maar naar
    parfums van alle bezoekers, plus die die er te koop zijn, plus die van de zangeressen die
    door Les Halles galmen

Lees verder